Tarbiya biz uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat,
yo saodat – yo falokat masalasidir.
A. Avloniy
Abdulla Avloniy (1878–1934) – o‘zbek ma’rifatparvar yozuvchisi, dramaturg, shoir, pedagog va jamoat arbobi. U jadidchilik harakatining ilg‘or namoyandalaridan biri bo‘lib, o‘z ijodi va faoliyati orqali xalqni ilm-ma’rifatga chorladi.
Hayoti va ijodi.
Abdulla Avloniy 1878-yilda Toshkentda tug‘ilgan. U yoshlik chog‘idanoq ilmga, adabiyotga qiziqqan va o‘zini ma’rifat targ‘ibotiga bag‘ishlagan. Avloniy jadidchilik harakatining yetakchilaridan bo‘lib, eski maktab va madrasalarning o‘rniga yangi usuldagi maktablarni tashkil qilishga harakat qilgan.
U 1904-yilda “Shuhrat” nomli bosmaxona ochib, jadid matbuotini rivojlantirishga o‘z hissasini qo‘shgan. 1914-yilda esa “Turon” teatr truppasini tashkil qilgan, bu esa o‘zbek teatr san’atining rivojiga katta turtki bo‘ldi.
Asarlari va pedagogik qarashlari.
Avloniy adabiy ijod bilan ham shug‘ullangan. Uning eng mashhur asarlaridan biri “Birinchi muallim” va “Ikkinchi muallim” darsliklari bo‘lib, bu kitoblar o‘sha davr bolalari uchun muhim qo‘llanma bo‘lgan. U, shuningdek, “Turkiy Guliston yoxud axloq” (1913) asarida yosh avlod tarbiyasiga alohida e’tibor qaratib, axloqiy fazilatlarni targ‘ib qilgan.
Avloniy o‘z asarlarida ilm-ma’rifatning inson va jamiyat uchun ahamiyatini ta’kidlagan. U shunday degan: “Tarbiya biz uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat, yo saodat – yo falokat masalasidir.”
Merosi va ta’siri.
Avloniy faqat adabiyot va pedagogika bilan shug‘ullanib qolmay, balki milliy uyg‘onish harakati yo‘lida ham xizmat qilgan. U Sovet hokimiyati davrida ham ta’lim sohasida ishlagan, lekin 1934-yilda repressiyaga uchrab, qatl etilgan.
Bugungi kunda uning nomi abadiylashtirilgan – ko‘plab maktablar, ko‘chalar va muassasalar Avloniyning nomini olib yuradi.
Xulosa
Abdulla Avloniy – o‘zbek milliy uyg‘onish davrining yorqin vakillaridan biri bo‘lib, uning merosi bugungi kun uchun ham muhim ahamiyatga ega. U o‘z asarlari, pedagogik faoliyati va jamoat ishlari bilan xalqni ilm-ma’rifatga chorladi, yosh avlod tarbiyasiga katta e’tibor qaratdi. Avloniyning fikrlari va qarashlari bugungi kunda ham o‘z dolzarbligini yo‘qotmagan.
Mir Arab oliy madrasasi matbuot xizmati
