Imom Termiziy — islom dunyosida taniqli muhaddis, olim va fiqhshunoslardan biridir. Toʻliq ismi Abu Iso Muhammad ibn Iso at-Termiziy boʻlib, u 824-yilda Xuroson viloyatidagi Termiz shahrida tug‘ilgan. U asosan hadisshunoslik sohasidagi ilmiy xizmatlari bilan mashhur.
Hayoti:
Imom Termiziy bolaligidan ilm olishga qiziqish ko‘rsatgan. U Xuroson, Iroq, Hijoz va Shom kabi o‘sha davrning ilmiy markazlariga borib, mashhur ulamolar oldida tahsil olgan. U Payg‘ambar Muhammad (s.a.v.)ning hadislarini to‘plashda katta hissa qo‘shgan.
Imom Termiziy o‘z hayotida ko‘p mehnat qilib, musulmon ummatiga muhim ilmiy meros qoldirdi. U bir necha yetuk ustozlardan saboq olgan, ularning ichida Imom Buxoriy, Imom Muslim kabi buyuk muhaddislar ham bor.
Ijodi:
Imom Termiziyning eng mashhur asarlaridan biri “Sunan at-Termiziy” yoki “Al-Jomi’ as-Sahih” bo‘lib, bu kitob islom dunyosida oltita eng muhim hadis to‘plamlaridan biri hisoblanadi. Bu to‘plamda u hadislarni ishonchlilik darajasiga ko‘ra tasniflagan va ularni ilmiy asosda tahlil qilgan. Bu kitob bugungi kunda ham islomshunoslikda katta ahamiyatga ega.
Bundan tashqari, Imom Termiziy “Shamoil an-Nabaviy” asarini yozib, Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning fazilatlari, xulqlari, odatlari va tashqi ko‘rinishi haqida batafsil ma’lumot bergan. Bu asar musulmonlar orasida katta hurmatga sazovor bo‘lgan.
Imom Termiziyning ilmiy merosi faqat hadisshunoslik bilan cheklanib qolmagan, u shuningdek fiqh (islomiy huquq) va boshqa diniy ilmlar bo‘yicha ham asarlar yozgan. Uning asarlari hozirgi kunda ham musulmon olimlari tomonidan o‘rganilib, qo‘llanib kelinmoqda.
Vafoti:
Imom Termiziy 892-yilda vafot etgan. Uning qabri Termiz shahri yaqinida joylashgan va musulmonlar tomonidan ziyorat qilinadigan muqaddas joylardan biri hisoblanadi. Imom Termiziy o‘z davrining buyuk olimi sifatida tanilgan va uning ilmiy yodgorliklari islom olamida bugungi kunda ham katta ahamiyat kasb etadi.
Mir Arab oliy madrasasi o‘qituvchisi Abdulatif Madaminzoda